24 listopada 2023 roku miłośnicy historii, archeologii oraz lokalnego dziedzictwa kulturowego zgromadzili się w Zespole Szkół im. Stanisława Staszica w Staszowie, by wziąć udział w fascynującym spotkaniu z wybitnym archeologiem dr hab. Markiem Florkiem. Inicjatorem wydarzenia było Stowarzyszenie Historyczno-Archeologiczne im. 2 Pułku Piechoty Legionów-Staszów.
Spotkanie rozpoczęło się od powitania wszystkich obecnych, zarówno tych związanych z organizacją, jak i zainteresowanych słuchaczy. Atmosfera była pełna entuzjazmu i ciekawości, ponieważ każdy uczestnik miał okazję dowiedzieć się o niezwykłych odkryciach archeologicznych, na które natrafiono w wyniku amatorskich poszukiwań w okolicach Sandomierza i Staszowa.
Dr Marek Florek, konserwator zabytków archeologicznych z sandomierskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Kielcach zaprezentował bogatą prezentację, podczas której podzielił się nie tylko konkretnymi wynikami swoich badań, ale także cennymi znaleziskami. Uczestnicy mieli okazję przyjrzeć się bliżej monetom, broni, narzędziom, ozdobom oraz elementom strojów z epoki brązu, które zostały odnalezione w wyniku amatorskich poszukiwań.
Jednym z najbardziej fascynujących elementów prezentacji był opis średniowiecznego skarbu z Trójcy-Zawichostu, którego odkrycie miało miejsce w marcu 2021 roku.
Skarb monet piastowskich został odkryty na terenie Trójcy, dawnej wsi, obecnie wchodzącej w skład Zawichostu, położonej niedaleko Sandomierza. To miejsce, bogate w historię, stało się areną dla pasjonujących poszukiwań członków Nadwiślańskiej Grupy Poszukiwawczej Stowarzyszenia “Szansa” z Annopola oraz Stowarzyszenia “Wspólne Dziedzictwo” z Opatowa. Warto podkreślić, że cała akcja odbywała się z zezwoleniem wojewódzkiego konserwatora zabytków, pod nadzorem Instytutu Archeologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, co podkreślała profesjonalizm i staranność prowadzonych prac.
W trakcie poszukiwań grupa badaczy natrafiła na ukryty skarb, składający się głównie z monet piastowskich. Te cenne numizmaty, zebrane w jednym miejscu, stanowią istotny zapis historii lokalnej oraz ukazują oblicze ówczesnej gospodarki i obiegu pieniężnego. Skarb z Trójcy-Zawichostu stanowi więc unikalny zbiór, który pozwala zgłębić tajniki życia i obyczajów ludności zamieszkującej te tereny w okresie średniowiecza.
W plebiscycie „National Geographic” Polska, skarb znalazł się na pierwszym miejscu wśród 10 najważniejszych odkryć archeologicznych w roku 2021. W jego skład wchodzi 1883 monet, w tym: 1 denar Bolesława Śmiałego, 2 denary Bolesława Krzywoustego, 626 denarów Władysława Wygnańca typu IV (orzeł i zając) i 1245 denarów Bolesława Kędzierzawego, w tym: 615 denarów typu I (książę z mieczem na kolanach/relikwiarz św. Wojciecha), 233 denary typu II (dwaj książęta za stołem/rycerz), 140 denarów typu III (cesarz Fryderyk Barbarossa/imię św. Wojciecha), 257 denarów typu IV (książę z mieczem/trzej książęta za stołem). Skarb został ukryty w niewielkim glinianym naczyniu najpewniej zakopanym ok. 1165 roku. Poza skarbem monet piastowskich na kilkaset monet z różnych czasów, w tym ponad 140 z okresu od X do XII w. Jest to jeden z największych depozytów zbiorowych monet z X-XII w. (głównie XI w.) odkrytych na ziemiach polskich.
W Trójcy odnaleziono ponadto kilkadziesiąt odważników żelaznych powlekanych brązem, które były używane w handlu w rejonie Morza Bałtyckiego i służyły do odważania srebra. Łączy się je z systemem miar i wag stosowanych w X i XI w. przez wikingów. Jest to największy zbiór odważników tego typu w Polsce południowej.
Znaleziono także pochodzące z Rusi dewocjonalia, liczną biżuterię i ozdoby z okresu cesarstwa rzymskiego i średniowiecza, np. unikatowy fragment fibuli, czyli zapinki palczastej, datowanej na późny okres wędrówek ludów, który może się wiązać z pierwszą falą Słowian, jaka pojawiła się w Małopolsce.
Wyjątkowym znaleziskiem jest ołowiana bulla księcia polskiego Bolesława – Bolesława Krzywoustego, bądź jego syna, Bolesława Kędzierzawego. Jest to szósty taki zabytek znaleziony w Polsce.
W trakcie przeprowadzonych jesienią 2021 roku przez Instytut Archeologii UMCS badań wykopaliskowych na terenie Trójcy odkryto m.in. liczne fragmenty naczyń z XI w., fragment bogato zdobionego grzebienia kościanego, przęślik z różowego łupku wołyńskiego oraz kolejny skarb, w składający się z 26 monet: denarów krzyżowych polskich i saskich, denarów cesarskich Ottona II, Ottona III, Ottona III i Adelajdy, księcia Bawarii Henryka IV Świętego (późniejszego cesarza), monet angielskich króla Aethelreda I, i fragmentów ozdób srebrnych. Skarb ten został zakopany, zapewne w pojemniku (sakiewce) z materiału lub skóry, przed połową XI w.
Dokonane w latach 200-2021 odkrycia wskazują, że dawna miejscowość Trójca była jednym z najistotniejszych ośrodków XI- wiecznego handlu na terenie północnej Małopolski. Ulokowana została w miejscu jednej z najważniejszych średniowiecznych przepraw przez Wisłę. Krzyżowały się w niej dwa szlaki handlowe: prowadzący z Rusi do Europy Zachodniej ze szlakiem, który wzdłuż Wisły prowadził znad Morza Bałtyckiego w kierunku do przełęczy karpackich i dalej nad Adriatyk.
W trakcie fascynującego spotkania, dr Marek Florek zaprezentował nie tylko odkrycia z Trójcy-Zawichostu, ale również podzielił się informacjami na temat innych interesujących poszukiwań w okolicy Połańca, Rytwian, Szczeki i Wiązownicy. Jednym z punktów było omówienie poszukiwań zabytków w sąsiedztwie Zamczyska Turskiego koło Połańca.
Uczestnicy spotkania mieli okazję zgłębić tajniki tych poszukiwań, które przyniosły niezwykłe znaleziska, takie jak cztery żelazne groty strzał łuku. Prelegent przedstawił kontekst historyczny tego miejsca, podkreślając jego znaczenie w średniowiecznym krajobrazie kulturowym. Opisując detale znalezisk, dr Florek zwrócił uwagę na techniczne aspekty wykonania groty, a także na ich potencjalne znaczenie w dziedzinie militariów.
Podczas spotkania archeolog podkreślił również wagę amatorskich poszukiwań, które często prowadzą do odkryć o nieoczekiwanej wartości historycznej. Monety, fragmenty pieczęci i inne znaleziska zostały przedstawione jako świadectwo pasji i zaangażowania społeczności w ochronę dziedzictwa kulturowego.
Po zakończeniu prezentacji uczestnicy spotkania odwiedzili siedzibę Stowarzyszenia Historyczno-Archeologicznego im. 2 Pułku Piechoty Legionów-Staszów. Tam, w specjalnie przygotowanej ekspozycji zgromadzone były znaleziska, którymi chętnie podzielili się członkowie stowarzyszenia. Monety, broń, a także narzędzia – wszystko to było dostępne dla zwiedzających. Przy każdym eksponacie członkowie Stowarzyszenia pełnili rolę przewodników, dzieląc się informacjami na temat kontekstu historycznego i procesów, które doprowadziły do odkrycia danego przedmiotu.
Źródło: domdlugosza.sandomierz.org, www.umcs.pl, archeologia.com.pl
Aby to zrobić, postępuj zgodnie z tymi instrukcjami.
Podziel się newsem
