7 kwietnia Polacy wybiorą na kolejne 5 lat swoich przedstawicieli w samorządach. Przyjrzymy się, ilu radnych wybierzemy, komu przysługuje prawo kandydowania, kto zgłasza kandydatów oraz jak przebiega proces głosowania.
Liczba radnych jest ściśle powiązana z liczbą mieszkańców. Ustawa o samorządzie gminnym stanowi, że w skład rady wchodzą radni w liczbie:
- piętnastu w gminach do 20 tys. mieszkańców;
- dwudziestu jeden w gminach do 50 tys. mieszkańców;
- dwudziestu trzech w gminach do 100 tys. mieszkańców;
- dwudziestu pięciu w gminach do 200 tys. mieszkańców oraz po trzech dodatkowych radnych na każde kolejne rozpoczęte 100 tys. mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych.
Kodeks wyborczy mówi z kolei, że liczbę radnych wybieranych do rad ustala, odrębnie dla każdej rady, wojewoda, po porozumieniu z komisarzem wyborczym. Ustalenie to następuje na podstawie ustalonej w Centralnym Rejestrze Wyborców liczby mieszkańców tej gminy.
Zarządzenie wojewody ustalające liczbę radnych ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym i podaje do publicznej wiadomości, w formie obwieszczenia, w każdej gminie nie wcześniej niż na sześć miesięcy i nie później niż na cztery miesiące przed upływem kadencji.
Obecna kadencja organów samorządu terytorialnego trwa zaś do 30 kwietnia 2024 r.
Kto może kandydować na radnego?
Kandydować na radnego może każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. W wyborach do rad gmin mogą również kandydować osoby, niebędące obywatelami polskimi, ale będące obywatelami Unii Europejskiej. Kandydat musi na stałe zamieszkiwać na obszarze gminy (powiatu czy województwa), w której startuje. Nie ma natomiast obowiązku zamieszkiwania na obszarze konkretnego okręgu wyborczego.
Prawa wybierania nie mają osoby pozbawione praw publicznych lub ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu albo pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu. Osoba skazana prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub umyślne przestępstwo skarbowe.
Kto zgłasza kandydatów?
Prawo zgłaszania kandydatów na radnych przysługuje: komitetowi wyborczemu partii politycznej, koalicyjnemu komitetowi wyborczemu, komitetowi wyborczemu organizacji lub komitetowi wyborczemu wyborców.
W gminie Połaniec lista kandydatów może zawierać tylko jedno nazwisko. Należy ją poprzeć podpisami co najmniej 25 wyborców stale zamieszkałych na terenie tej gminy.
Osoba kandydująca na funkcję radnego w danej gminie powinna sprawdzić w urzędzie gminy, czy jest wpisana do rejestru wyborców. Jeśli jest obywatelem polskim i posiada zameldowanie na pobyt stały w tej gminie, będzie wpisany do rejestru wyborców z urzędu. Jeśli stale zamieszkuje w danej gminie bez zameldowania na pobyt stały, może zostać dopisany do tego rejestru.
Radni są wybierani w okręgach wyborczych bezpośrednio spośród zgłoszonych kandydatów. W każdym okręgu wyborczym wybiera się 1 radnego. O wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególnych kandydatów.
Radny jest obowiązany brać udział w pracach rady gminy i jej komisji oraz innych instytucji samorządowych, do których został wybrany lub desygnowany.
