Nieopodal ulicy Kilińskiego i Kubika w Połańcu, na małym zadbanym leśnym skwerku pośród wysokich sosen, znajduje się metalowy krzyż, będący miejscem pamięci i hołdu dla bohaterów narodowych. To tutaj, według przekazów historycznych, spoczywa kilkudziesięciu żołnierzy, którzy oddali życie za wolność ojczyzny.
Cmentarzyk ten kryje w sobie historię pełną poświęcenia i walki o niepodległość. Mają tu spoczywać żołnierze zmarli z ran odniesionych w bitwie pod Racławicami oraz polegli w potyczkach z Rosjanami podczas Insurekcji Kościuszkowskiej. Jedna z największych bitew rozegrała się 13 maja 1794 roku, kiedy to wojska rosyjskie podjęły ostatnią próbę zdobycia obozu generała Tadeusza Kościuszki przed przybyciem do Połańca wojsk generała Jana Grochowskiego.
Wątpiących w prawdziwość tego miejsca informuję, że wiele osób – w nobliwym wieku, w ramach rozmów na ten temat często wypowiadało się, że tam zawsze coś było, inni, że tam coś straszyło, wiele potwierdzało, że tu gdzieś był dawniej cmentarz. Inni znów mówili, że tam po ulewnych deszczach odsłaniały się z piasku kości, w tym ludzkie czaszki”. Są to więc także pośrednie dowody, że cmentarz kościuszkowski znajdował się tu właśnie.
napisał w “Zeszytach Połanieckich” nr 11 Józef Korczak (1923-2022), Honorowy Obywatel Połańca.
Krzyż Powstańców jest nie tylko miejscem pamięci o bohaterach, ale także ważnym punktem obchodów rocznicowych związanych ze świętem Konstytucji 3 maja i odzyskaniem przez Polskę niepodległości, pełniąc także funkcję przestrzeni integrującej lokalną społeczność. Co roku, 3 maja i 11 listopada, składane są tu kwiaty przy asyście kosynierów, co stanowi piękną tradycję kultywowaną przez mieszkańców Połańca. Miejsce to przypomina nam o trudnej historii Polski, o poświęceniu i walce o wolność. Wzmacnia poczucie wspólnoty i przynależności do miejsca. Jest symbolem patriotyzmu i hołdem dla tych, którzy oddali życie za ojczyznę.
Wśród mieszkańców panuje również przekonanie, że pierwotnie wzniesienie służyło jako cmentarzyk choleryczny, usytuowany na uboczu ze względów sanitarnych. Dopiero po latach miejsce to zyskało nowe znaczenie, stając się miejscem pochówku kosynierów. Pierwszy krzyż, który stanął na tym wzniesieniu, miał upamiętniać ofiary epidemii cholery. Z czasem jednak, ze względu na brak miejsca na cmentarzu parafialnym, zaczęto chować tu poległych żołnierzy Insurekcji Kościuszkowskiej. W ten sposób cmentarzyk choleryczny przekształcił się w cmentarz kosynierski.
Niszczejący drewniany krzyż powstańców, który przez lata stał na lekkim wzniesieniu, doczekał się w 2006 roku gruntownej renowacji. Teren wokół krzyża został uporządkowany, a drewniany krzyż o wysokości 1,7 metra zastąpiono metalowym. Dojście do miejsca pamięci wykostkowano i otoczono płotkiem, a na tabliczce pamiątkowej umieszczono napis. 5 listopada 2006 roku, podczas uroczystości kościelnych, odnowiony krzyż powstańczy został poświęcony przez ks. Witolda Dobrzańskiego z parafii pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Połańcu.
Tu spoczywają polegli w walkach oraz zmarli od ran i chorób żołnierze Insurekcji Kościuszkowskiej z 1794 r. Społeczeństwo Połańca, 2006 r.
możemy przeczytać na pamiątkowej tablicy umieszczonej na krzyżu.
Według Józefa Korczaka Cmentarzyk Kosynierów jest cmentarzem czysto wojskowym – kościuszkowskim, gdyż tu byli grzebani tylko żołnierze okresu Insurekcji – Powstania Kościuszkowskiego polegli na polu walki, cięci szablą, szarpani kulą czy szrapnelem, lub kłóci bagnetem. Mieli tu również spoczywać także ci, których zabijał głód i zimno, ogólny niedostatek żołnierski, a reszty u tak osłabionych żołnierzy, dokonywały choroby w polowych będące najcięższym i okrutnym dla żołnierzy miejscem ich ostatniego „pola walki”. Wszyscy mieli od 18 do 28 lat, nie licząc wieku dowódców, „żołnierz walczący nie umiera, lecz oddaje swoje życie Ojczyźnie w jej obronie, gdy taka potrzeba zaistniała”.
Krzyż powstańców w Połańcu stanowi dziś ważny symbol pamięci o żołnierzach rannych w bitwie pod Racławicami w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej. Bez względu na to, czy pierwotnie mógł upamiętniać ofiary epidemii cholery, jest miejscem zadumy oraz refleksji nad trudną historią Polski oraz hołdem dla tych, którzy oddali życie za wolność ojczyzny.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas na Facebooku.
