W Połańcu znajduje się miejsce szczególne – Skwer Armii Krajowej w Połańcu, które przyciąga wzrok i skłania do refleksji. To tutaj, przy zbiegu ulic Zajączka i Madalińskiego, mieszkańcy i odwiedzający miasto goście mogą oddać hołd żołnierzom podziemia, którzy walczyli o wolną Polskę. Pomnik stojący na skwerze jest symbolem pamięci, odwagi i poświęcenia. Otaczające go wysokie dęby tworzą naturalną przestrzeń, sprzyjającą zadumie i skupieniu. Ich szum liści i delikatne kołysanie gałęzi dodają miejscu uroku i podkreślają jego wyjątkowy charakter.
Pomysł upamiętnienia żołnierzy Armii Krajowej w tak wyjątkowy sposób narodził się w 2013 roku. Ówczesna Rada Miejska w Połańcu podjęła decyzję o zagospodarowaniu tego terenu i stworzeniu miejsca pamięci. Dzięki projektowi „Rewitalizacja centralnych obszarów miasta Połańca” współfinansowanemu ze środków unijnych udało się zrealizować to przedsięwzięcie. Uroczyste odsłonięcie skweru odbyło się 4 września 2014 roku kiedy to mieszkańcy Połańca mogli po raz pierwszy zobaczyć efekty prac i złożyć kwiaty pod pomnikiem.
Skwer Armii Krajowej to miejsce pełne symboliki. Centralnym punktem skweru jest masywny głaz, na którym umieszczono pamiątkową tablicę z poruszającym napisem autorstwa ppłk. prof. Zbigniewa Kabaty (1924-2014), żołnierza „Jędrusiów”: „Zostanie po nas, jak otwarta rana, karta historii naszą krwią pisana”. Po lewej stronie tablicy umieszczono symbol Polski Walczącej w kształcie kotwicy, której człon w kształcie litery “P” symbolizuje Polskę, a ramiona literę “W” – walkę lub „kotwicę” oraz krzyż. Pod krzyżem znajduje się inskrypcja: Bóg Honor Ojczyzna. Oprócz pomnika, na skwerze znajdują się także 4 maszty flagowe o wysokości 6 m. Wykonano również dojście z kostki granitowej oraz posadzono krzewy. Kamień osadzony jest na 15 cm cokole betonowym, w którym zamontowane są 2 lampy solarne. Elementy metalowe wykonano z mosiądzu. Całość została zaprojektowana w taki sposób, aby stworzyć atmosferę zadumy i refleksji.
Pomnik jest wyrazem czci i szacunku, jakim cieszył się Oddział Partyzancki Armii Krajowej “Jędrusie” wśród Połańczan. To właśnie żołnierze tej jednostki walczyli w okolicach Połańca, przeprowadzając wiele odważnych akcji, m.in. wyzwalając więźniów z obozów w Opatowie i Mielcu. Obiekt wyraża hołd dla tych, którzy zginęli za wolność Ojczyzny. Upamiętnia również represjonowanych mieszkańców Połańca i okolic. Ma także przypominać o etosie i bohaterstwie ludzi, tworzących struktury Podziemnego Państwa Polskiego oraz o konieczności ponoszenia największych ofiar dla dobra Ojczyzny.
Oddział Partyzancki “Jędrusie” wywodził się z lokalnej organizacji konspiracyjnej “Odwet”. Działał w okresie od wiosny 1941 r. do końca wojny. Pierwszym dowódcą był Władysław Jasiński “Jędruś”, który zginął w walce z Niemcami w 9 stycznia 1943, zdradzony przez mieszkańca wsi Tursko Wielkie. Po śmierci Jasińskiego dowódcą “Jędrusiów” został J. Wiącek-Sowa. Pierwsza z większych akcji Jędrusiów przeprowadzona została 12 marca 1943 roku. Przy współudziale miejscowej placówki Armii Krajowej “Jędrusie” rozbili wówczas więzienie w Opatowie i uwolnili ponad 50 osób. 29 marca 1943 roku w podobnej akcji w Mielcu wraz z patrolem bojowym AK uwolnili 180 więźniów. W listopadzie 1943 roku “Jędrusie” jako zwarta jednostka organizacyjna podporządkowani zostali dowództwu AK, ale do końca zachowali nazwę i pełną odrębność.
Na cześć oddziału partyzanckiego, Rada Narodowa Miasta i Gminy Połaniec w dniu 23 listopada 1983 roku, uchwałą nr XXXI/101/83 jednej z ulic w północno-wschodniej części miasta nadała nazwę ul. Jędrusiów. Nazwa ulicy jest bezpośrednim nawiązaniem do legendarnego oddziału partyzanckiego „Jędrusie”, który działał m.in. na terenie gminy Połaniec i Staszów. Partyzanci „Jędrusie” przeprowadzili wiele odważnych akcji dywersyjnych, przyczyniając się do osłabienia okupanta. Decyzja o nadaniu ulicy imienia tego legendarnego oddziału była więc wyrazem wdzięczności i uznania dla ich bohaterskiej postawy.
Warto wspomnieć, że w Połańcu znajduje się jeszcze jedno miejsce, gdzie uczczona jest pamięć bohaterów walczących o wolność naszej ojczyzny – Zespół Szkół noszący imię Oddziału Partyzanckiego AK „Jędrusie”. 26 marca 1999 r. Dyrektor Zespołu Szkół w Połańcu mgr Grażyna Rusiecka wraz z Radą Pedagogiczną, Radą Rodziców i Samorządem Uczniowskim złożyli wniosek do Starostwa Powiatowego o nadanie Zespołowi Szkół w Połańcu imienia Oddziału Partyzanckiego Armii Krajowej “Jędrusie”. 30 kwietnia 1999 r. odbyła się uroczystość nadania szkole imienia i wręczenia sztandaru “Sapere aude” – “Odważ się być mądrym”. Odsłonięto także tablicę pamiątkową z fragmentem wiersza Z. Kabaty, ufundowaną przez członków oddziału “Jędrusie”. W szkole znajduje się także Izba Pamięci poświęcona partyzantom, w której zebrano cenne pamiątki, takie jak oryginalny sztandar oddziału, stare fotografie czy osobiste przedmioty członków „Jędrusiów”. Wizyta w Izbie Pamięci to prawdziwa gratka dla miłośników historii wojennej regionu. Opowieści związane z eksponatami oraz zgromadzona literatura przybliżają losy i walkę partyzantów. Dodatkową atrakcją są wiersze Zbigniewa Kabaty.
Skwer Armii Krajowej w Połańcu to miejsce, które warto odwiedzić. W jego otoczeniu możemy poczuć więź z historią i oddać hołd tym, którzy oddali życie za naszą wolność. Pamiętajmy o ich poświęceniu i przekazujmy pamięć o nich kolejnym pokoleniom.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas na Facebooku.
