Historia władzy samorządowej w Polsce sięga XIII wieku, gdy rozpoczął się proces scalania kraju po rozbiciu dzielnicowym. Początek jej intensywnego rozwoju datuje się natomiast na okres po zakończeniu obrad Sejmu Lubelskiego, czyli na XVI wiek. Choć trudno mówić wtedy o “samorządzie” we współczesnym rozumieniu w okresie wczesnego średniowiecza, to właśnie instytucje i urzędy istniejące w tamtych czasach stały się podwalinami późniejszych struktur samorządowych. Połaniec, miasto o bogatej historii, może poszczycić się długą tradycją samorządności. Już od czasów pierwszych Piastów, kiedy Połaniec był grodem i kasztelanią, istniały tu stanowiska municypalne (np. wójt), odpowiedzialne za zarządzanie miastem i zapewnienie jego mieszkańcom odpowiednich warunków życia.
W początkowym okresie najważniejszą osobą w Połańcu był kasztelan, reprezentujący władzę centralną na terenie kasztelanii. Do jego obowiązków należało m.in. dowodzenie wojskiem z danego obszaru w czasie wojny, organizowanie pospolitego ruszenia, zarządzanie grodami królewskimi, sądownictwo w sprawach karnych, pobieranie podatków i danin czy dbanie o bezpieczeństwo i porządek publiczny. Pierwszym znanym kasztelanem połanieckim był Mirosław herbu Lubowla, a ostatnim senator Królestwa Polskiego – Pius Kiciński.
W XIII wieku, w 1264 roku książę Bolesław Wstydliwy nadał Połańcowi prawa miejskie, co zapoczątkowało nowy rozdział w historii miasta i jego administracji. Zaczęły kształtować się nowe struktury władzy, a na czele miasta stanął wójt. Wójt był dziedzicznym urzędnikiem, sprawującym władzę sądowniczą i administracyjną w mieście. Współpracował on z ławą miejską, złożoną z przedstawicieli mieszkańców, którzy uczestniczyli w procesie sądzenia.
W XIV wieku, za panowania Kazimierza Wielkiego, nastąpił rozkwit samorządności w Połańcu. Władzę w mieście sprawowała rada miejska, złożona z rajców wybieranych przez mieszkańców. Na czele rady stał burmistrz. Rada miejska posiadała szerokie kompetencje w zakresie zarządzania miastem, w tym w sprawach sądowych, finansowych i gospodarczych.
W XV wieku Połaniec podobnie jak wiele innych miast w Polsce doświadczył trudności związanych z rosnącą potęgą magnaterii. Miasto popadło w zależność od rodu Jastrzębców, co wpłynęło na ograniczenie jego samorządności. Mimo to rada miejska nadal funkcjonowała, a mieszczanie zachowali prawo do udziału w wyborach władz. W XVI i XVII wieku Połaniec przeżył okres wojen i klęsk, które odbiły się negatywnie na jego rozwoju, w tym na funkcjonowaniu samorządu. Mimo miasto zachowało swoje prawa miejskie, a mieszczanie nadal wybierali swoich przedstawicieli do władz. W XVIII wieku nastąpił upadek samorządności w Połańcu. Władzę w mieście sprawował burmistrz, mianowany przez władze centralne. Rada miejska istniała nadal, ale jej rola uległa ograniczeniu.
W XIX wieku, po utracie niepodległości, Połaniec znalazł się pod zaborem austriackim, a następnie rosyjskim. Władze zaborcze ograniczyły samorządność, ale nie zlikwidowały jej całkowicie. Mieszczanie nadal mieli prawo do wybierania rady miejskiej, choć jej kompetencje były ograniczone. W 1869 roku Połaniec utracił prawa miejskie i stał się osadą wiejską. Mimo to, tradycje samorządowe przetrwały, a mieszkańcy nadal mieli prawo do udziału w wyborach władz gminy.
W XX wieku, mimo trudnej historii, mieszkańcy Połańca nieustannie dążyli do odnowienia swojego statusu, co w końcu udało się osiągnąć w 1980 roku po 111 latach. Odzyskanie praw miejskich stało się symbolem odrodzenia i otworzyło nowe możliwości rozwoju. Przywrócenie Połańcowi statusu miasta było wyrazem uznania dla jego bogatej historii i zaangażowania mieszkańców w rozwój swojej małej ojczyzny.
Współcześnie zgodnie z polskim prawem, władzę w gminie Połaniec sprawuje Burmistrz i Rada miejska. Burmistrz Miasta i Gminy Połaniec jest najwyższym organem władzy wykonawczej w gminie. Do jego obowiązków należy m.in. kierowanie bieżącymi sprawami gminy, reprezentowanie jej na zewnątrz oraz wykonywanie uchwał Rady Miejskiej. Obecnie funkcję tę sprawuje Jacek Benedykt Nowak. Rada Miejska w Połańcu, składająca się z 15 radnych, wybieranych w wyborach samorządowych, jest organem stanowiącym i kontrolnym gminy. Do jej kompetencji należy m.in. uchwalanie budżetu gminy, podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych, a także kontrolowanie działalności burmistrza.
Oprócz burmistrza i radnych, w strukturze Urzędu Miasta i Gminy w Połańcu funkcjonuje wiele innych istotnych stanowisk, odpowiedzialnych za realizację zadań samorządowych. Należą do nich m.in. zastępca burmistrza, skarbnik sprawująca pieczę nad gospodarką finansową gminy, sekretarz kierująca pracą urzędu czy kierownicy referatów odpowiadający za realizację zadań w poszczególnych obszarach działalności gminy.
Samorząd terytorialny w Połańcu, podobnie jak w całej Polsce, stanowi jeden z fundamentów demokratycznego państwa prawa. To właśnie na poziomie lokalnym obywatele mają największy wpływ na decyzje dotyczące ich społeczności. Historia Połańca pokazuje, że mieszkańcy angażowali się w sprawy miasta i brali czynny udział w jego zarządzaniu, nawet w okresach ograniczonej autonomii.
Długa tradycja samorządności w Połańcu jest powodem do dumy i zobowiązaniem na przyszłość. Współczesny samorząd stoi przed nowymi wyzwaniami, takimi jak zrównoważony rozwój, ochrona środowiska, wsparcie dla przedsiębiorczości czy zapewnienie wysokiej jakości usług publicznych. Kluczem do sukcesu jest dialog i współpraca między władzami samorządowymi, mieszkańcami i organizacjami pozarządowymi. Tylko wspólne działanie pozwoli na budowanie silnej i prężnej społeczności lokalnej, która będzie w stanie sprostać wyzwaniom współczesności.
Obsada stanowisk municypalnych w Połańcu (2024-1264)
⌛️ 2024 r. 7 kwietnia burmistrzem zostaje wybrany Jacek Benedykt Nowak.
⌛️ 2021 r. 20 grudnia burmistrzem zostaje wybrany Jacek Benedykt Nowak.
⌛️ 2021 r. 23 listopada zmarł Jacek Tarnowski burmistrz Połańca.
⌛️ 2018 r. 21 października burmistrzem zostaje wybrany Jacek Tarnowski.
⌛️ 2014 r. 16 listopada burmistrzem zostaje wybrany Jacek Tarnowski.
⌛️ 2010 r. 21 listopada burmistrzem zostaje wybrany Jacek Tarnowski.
⌛️ 2006 r. 26 listopada burmistrzem zostaje wybrany Jacek Tarnowski.
⌛️ 2002 r. 27 października burmistrzem wybrany zostaje dr Janusz Gil.
⌛️ 1998 r. 28 października burmistrzem został wybrany Zbigniew Jerzy Nowak.
⌛️ 1996 r. 8 lipca rezygnację z funkcji burmistrza złożył Jerzy Zbigniew Nowak. 22 sierpnia Edward Bobiński został burmistrzem Miasta i Gminy Połaniec.
⌛️ 1991 r. 7 marca burmistrzem Połańca zostaje Zbigniew Jerzy Nowak.
⌛️ 1990 r. 12 czerwca burmistrzem Połańca wybrany zostaje Mieczysław Pawlak.
⌛️ 1982 r. 15 lutego z funkcji Naczelnika Miasta i Gminy zrezygnował Zbigniew Kondek. 16 lutego Naczelnikiem Miasta i Gminy został Zdzisław Owczarek.
⌛️ 1980 r. 30 listopada rezygnację z funkcji Naczelnika Miasta i Gminy złożył Jan Hycnar. 1 grudnia Naczelnikiem Miasta i Gminy został Zbigniew Kondek. 30 grudnia Przewodniczącym Rady Narodowej Miasta i Gminy został dr Janusz Gil.
⌛️ 1979 r. 30 września Stefan Jarzyna złożył rezygnację z funkcji naczelnika gminy. 12 grudnia naczelnikiem gminy został Jan Hycnar.
⌛️ 1973 r. 4 stycznia – pierwsza sesja Gminnej Rady Narodowej. Przewodniczącym GRN zostaje Tadeusz Brzeziński z Ruszczy, Naczelnikiem Gminy Stefan Jarzyna.
⌛️ 1969 r. 14 czerwca przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej zostaje wybrany Feliks Warchałowski.
⌛️ 1967 r. 8 sierpnia Edward Iskra złożył rezygnację z funkcji przewodniczącego prezydium GRN. Na jego miejsce został wybrany Włodzimierz Bednarski.
⌛️ 1965 r. 30 maja – wybory do Gromadzkiej Rady Narodowej. Przewodniczącym został ponownie Edward Iskra.
⌛️ 1961 r. 13 czerwca ze stanowiska przewodniczącego Gromadzkiej Rady Narodowej odwołany zostaje Edward Korczak. Funkcję tę obejmuje Edward Iskra.
⌛️ 1954 r. 31 grudnia przewodniczącym Gromadzkiej Rady Narodowej został Edward Korczak a sekretarzem Helena Marczewska.
⌛️ 1947 r. Wójtem Połańca jest Józef Tarnowski.
⌛️ 1944 r. 8 września powstał Gminna Rada Narodowa, wójtem został zatwierdzony Józef Warchałowski.
⌛️ 1943 r. 20 lipca Niemcy aresztowali Franciszka Wiącka wójta gminy i Józefa Górala, sekretarza gminy.
⌛️ 1942 r. 8 stycznia na udar serca zmarł Wawrzyniec Słonina – wójt Połańca. Wójtem został Jarzyna Stanisław.
⌛️ 1937 r. 3 kwietnia wójtem wybrany został Wawrzyniec Słonina ze Zrębina. Urzędowanie rozpoczął od 1 czerwca.
⌛️ 1936 r. 1 czerwca zmiana władz gminnych. Przestał być wójtem Wincenty Pławski a sekretarzem Michał Chorab. Funkcje te objęli Stanisław Justyński – wójt i Jan Liwiński – sekretarz.
⌛️ 1932 r. wójtem Połańca jest Wincenty Pławski.
⌛️ 1928 r. wójtem Połańca jest Marcin Korczak.
⌛️ 1922 r. wójtem jest Franciszek Murczkiewicz.
⌛️ 1918 r. wójtem gminy zostaje Kos Jan z Kamieńca.
⌛️ 1900 r. wójtem jest Dalmata.
⌛️ 1869 r. wójtem zostaje Bartłomiej Sokołowski z Brzozowej.
⌛️ 1882 r. 13/25 czerwca wójtem jest Durma.
⌛️ 1860 r. 24 maja burmistrz Dominik Brzozowski sporządza sprawozdanie historyczno-statystyczne miasta Połańca.
⌛️ 1856 r. zmarł Piotr Pawłowicz burmistrz Połańca.
⌛️ 1846 r. burmistrz Ksawery Wścieklica kasuje targi poniedziałkowe.
⌛️ 1839 r. sekretarzem urzędu municypalnego jest Józef Dobczyński.
⌛️ 1828 r. sekretarzem urzędu municypalnego jest Kazimierz Pikulski.
⌛️ 1825–1826 burmistrzem Połańca jest Józef Ignacy Stankiewicz (jest też w 1828 r. i w 1836 r.)
⌛️ 1825–1826 sekretarzem urzędu municypalnego jest Kazimierz Pikulski.
⌛️ 1821–1822 Błażej Wójcikiewicz jest pisarzem miejskim.
⌛️ 1818 r. 10 września burmistrzem Połańca zostaje Antoni Widuliński.
⌛️ 1817–1818 obowiązki burmistrza pełni Antoni Fryben.
⌛️ 1814–1817 zastępcą burmistrza jest Franciszek Brzdękiewicz.
⌛️ 1817 r. burmistrzem Połańca jest Wincenty Puchacki.
⌛️ 1814 r. Onufry Łubieński jest pisarzem miejskim.
⌛️ 1810 r. pisarzem miejskim jest Antoni Górecki. Dobra Ruszcza przechodzą na Romana i Marię Rupniewskich.
⌛️ 1594 r. Andrzej Dziedzicki 22 sierpnia otrzymuje od Zygmunta III Wazy dożywotnio wójtostwo połanieckie.
⌛️ 1578 r. burmistrzem Połańca jest Bartłomiej Frick.
⌛️ 1472 r. król Kazimierz Jagiellończyk sprzedaje w dniu 3 października miasto Połaniec i wójtostwo Janowi z Rytwian.
⌛️ 1408 r. Marcin wójt Połańca sprzedaje swoje wójtostwo Mikołajowi z Łubnic.
⌛️ 1394 r. zawarcie umowy w dniu 12 listopada pomiędzy Katarzyną z Połańca a Marcinem Jastrzębcem o budowie jazu na Wiśle. Do Katarzyny należy trzecia część wójtostwa połanieckiego.
⌛️ 1355 r. Mikołaj, wójt połaniecki sprzedaje wieś Rudniki swojej siostrze Elżbiecie za 120 grzywien.
⌛️ 1321 r. król Władysław Łokietek w dniu 16 stycznia nadaje przywilej wójtowi połanieckiemu Maciejowi na założenie wsi Rudniki.
⌛️ 1264 r. dokument lokacyjny, wydany 18 lipca przez Bolesława Wstydliwego, dotyczący nadania w dziedziczenie wójtostwa w mieście Połańcu Mikołajowi synowi Bartłomieja, niegdyś wójta z Połańca.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca.
Bądź na bieżąco! Obserwuj nas na Facebooku.
