Położone w sercu miasta – Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu – jest dziś tętniącym życiem ośrodkiem, który od dziesięcioleci kształtuje i wzbogaca krajobraz kulturalny miasta i gminy Połaniec. Jego obecny, dynamiczny kształt i niekwestionowane znaczenie dla społeczności są owocem wieloletniej ewolucji i strategicznych decyzji podjętych u schyłku lat 80. XX wieku. To właśnie wtedy, dzięki połączeniu lokalnych aspiracji i znaczącego wsparcia przemysłu, instytucja zyskała nowy impuls oraz nowoczesną siedzibę, godną jej kulturotwórczej misji.
Powstanie placówki nie było dziełem przypadku. Wyrosła ona na gruncie wcześniejszych, choć skromniejszych, form aktywności kulturalnej, takich jak kino “Kościuszko” czy Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury funkcjonujący w ograniczonych warunkach lokalowych. Było przede wszystkim odpowiedzią na rosnące potrzeby dynamicznie rozwijającego się miasta, napędzanego przez Elektrownię im. Tadeusza Kościuszki.
Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie historii Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu. Omówiona zostanie jego rola w życiu kulturalnym miasta od momentu powstania (jako następcy MGOK), okoliczności budowy nowego budynku i jego modernizacje. Czytelnik dowie się, jak Centrum Kultury i Sztuki wpłynęło na integrację społeczności “starego” i “nowego” Połańca, jak odpowiadało na potrzeby mieszkańców i jaką rolę pełni obecnie jako centralny punkt artystyczny i społeczny regionu. Zapraszam do lektury.
Rola i znaczenie Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu
Centra kultury odgrywają niezmiernie ważną rolę w kształtowaniu tożsamości lokalnych społeczności. Stanowią one przestrzeń, w której rozwijają się sztuka i dziedzictwo, a mieszkańcy mają możliwość uczestniczenia w życiu kulturalnym, co wzbogaca ich życie społeczne. Instytucje te stają się często przodującymi punktami, wokół których koncentrują się inicjatywy społeczne i artystyczne, przyczyniając się do budowania silniejszych więzi między ludźmi. Działalność kulturalna samorządu Połańca, mimo trudnych początków, bez wątpienia stanowi jeden z jego najmocniejszych atutów, zasługując na szczególne uznanie. Bogata oferta wydarzeń, wsparcie lokalnych artystów oraz dbałość o dziedzictwo kulturowe świadczą o zaangażowaniu władz w rozwój tej ważnej sfery życia społecznego. Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu jest istotnym elementem współczesnego krajobrazu kulturalnego. Powstało na bazie Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury, przy wydatnym wsparciu Elektrowni im. Tadeusza Kościuszki w Połańcu. Instytucja ta jest miejscem, w którym kontynuowane są przedsięwzięcia artystyczne, tradycje oraz inicjatywy społeczne, zapraszając mieszkańców gminy i okolic do korzystania z bogatej oferty.
Rok 1984 był znaczącym momentem dla Połańca, gdyż obchodzono wtedy 190. rocznicę ogłoszenia Uniwersału Połanieckiego. To wydarzenie historyczne, silnie zakorzenione w lokalnej pamięci, stanowiło dodatkowy impuls do wzmocnienia infrastruktury kulturalnej miasta. Otwarcie Galerii Kościuszkowskiej w tym samym roku potwierdza ówczesne dążenia do pielęgnowania lokalnego dziedzictwa i pamięci o Tadeuszu Kościuszce. Te aspiracje kulturalne były częścią szerszego kontekstu rozwoju społecznego i miały wpływ na późniejsze formalne ustanowienie Centrum Kultury i Sztuki. Powstanie tej instytucji było częścią ogólnokrajowego trendu rozwoju kulturalnego w mniejszych miastach w tamtym okresie i znacząco wpłynęło na życie kulturalne mieszkańców miasta i okolic. Dzięki nowej infrastrukturze i dedykowanej przestrzeni, mieszkańcy Połańca zyskali lepszy dostęp do różnorodnych wydarzeń i form aktywności kulturalnej. Centrum stało się miejscem, gdzie regularnie odbywały się widowiska artystyczne, wernisaże, wystawy oraz spotkania z ciekawymi ludźmi. Oferta CKiSz obejmuje szeroki wachlarz zajęć artystycznych, w tym sekcje taneczne, wokalne, muzyczne, teatralne i plastyczne, a także warsztaty rękodzieła artystycznego.
Życie kulturalne Połańca przed powstaniem instytucji
Przed formalnym powstaniem Centrum Kultury i Sztuki, życie kulturalne w Połańcu nie było pozbawione aktywności, choć skromniejsze, istniało i rozwijało się w różnych formach. Należy przypomnieć, że najstarszą placówką kulturalną miasta jest Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna istniejąca w naszym mieście już w 1934 r. W latach 40. przy ul. Ruszczańskiej działała świetlica gromadzka. Jej zadaniem było szerzenie kultury w szerokim tego słowa znaczeniu. Działał tam zespół teatralny i chór mieszany. Było to ważne miejsce dostępu do kultury i rozrywki dla mieszkańców. W latach 50. mieszkańcy mogli korzystać z kina “Kościuszko”, które początkowo mieściło się w Domu Ludowym na tak zwanym “Zamościu” w pobliżu kościoła św. Marcina, a potem przeniesione zostało do nowego budynku na “nowym” Połańcu.
W 1954 r. po raz pierwszy zapłonęło światło na Rynku, otwierając drogę do długo wyczekiwanego przedsięwzięcia umożliwiając dostęp do nowych form rozrywki i informacji, oraz skutecznie przyczyniając się do poprawy warunków życia w mieście. Zapadła decyzja o przekształceniu Domu Ludowego w kino. Elektryfikacja otworzyła nowe perspektywy dla rozwoju społeczności. Repertuar kinowy w latach 60. składał się głównie z filmów polskich i z krajów bloku wschodniego ale nie tylko. W latach 70. kino „Kościuszko” cieszyło się sporym zainteresowaniem. Kino czynne było 4 razy w tygodniu: we wtorki, czwartki, piątki i niedziele oraz podczas świąt. Już na pół godziny przed seansem na sali znajdowało się sporo ludzi. W latach 80. jednak sytuacja kina diametralnie się pogorszyła, nie pozostawiając nawet nadziei na przeprowadzenie koniecznych remontów. Stan budynku, uniemożliwiał normalną eksploatację. Brak zainteresowania projekcją filmów zwłaszcza z uwagi pojawienia się na szeroką skalę kolorowych telewizorów, a także środków sprawił, że kino popadło w fatalny stan techniczny, który uniemożliwiał jego dalsze funkcjonowanie. Wyraźny spadek liczby widzów, wysokie koszta eksploatacyjne, a także wymagający natychmiastowego generalnego remontu budynek doprowadziły do tego, że obiekt został zamknięty przez strażaków kończąc tym samym pewien etap kulturalnej historii miasta. Mimo wszystko pojawiły się pewne nadzieje na poprawę sytuacji kina w związku z planowaną budową domu socjalnego, w którym miała znaleźć się sala widowiskowo-kinowa przeznaczona dla 240 osób. Ten ambitny projekt wzbudził nadzieję na odrodzenie kina „Kościuszko” i przywrócenie ważnego miejsca kultury w społeczności Połańca.
W latach 70. istniał Gminny Ośrodek Kultury, który pomimo ograniczonych warunków lokalowych, prowadził pewną działalność kulturalną, między innymi w wynajmowanych pomieszczeniach w szkole i hotelu robotniczym. Istniała realna potrzeba stworzenia wyodrębnionej i stałej przestrzeni dla rozwoju kultury w Połańcu. Nowa instytucja miała na celu skonsolidowanie i rozszerzenie istniejących inicjatyw. Połaniecka instytucja kultury od samego początku włączała się w istniejące tradycje kulturalne do swojej działalności, aby lepiej rezonować z lokalną społecznością.
23 maja 1983 roku to kolejna ważna data w historii Połańca i CKiSz, ponieważ wtedy przekazano plac pod budowę budynku socjalnego, który miał stać się centrum kulturalnym miasta. Planowany obiekt miał zaspokoić różnorodne potrzeby mieszkańców, oferując salę widowiskową, kinową, bibliotekę, sale dla kół zainteresowań oraz klubokawiarnię. Jak podkreślały ówczesne władze ze Zdzisławem Bolesławem Owczarkiem na czele (w latach 1982-1990 pełnił funkcję Naczelnika Miasta i Gminy Połaniec), taki kompleks kulturalny byłby znaczącym krokiem w rozwoju lokalnej społeczności, stając się miejscem spotkań, rozrywki i edukacji.
W dniu 28 grudnia 1984 roku na Sesji Rady Narodowej Miasta i Gminy w Połańcu podjęto uchwałę w sprawie utworzenia Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury. Zarządzanie tak nowym i perspektywicznym obiektem powierzono osobie, która miała nadać mu kierunek i charakter. Pierwszym dyrektorem ośrodka kultury, który objął stery w nowej siedzibie, była p. Grażyna Mróz. To na jej barkach spoczęło zadanie organizacji pracy w nowych warunkach, budowania zespołu oraz tworzenia programu, który odpowiadałby zarówno możliwościom obiektu, jak i potrzebom lokalnej społeczności.
Powstanie nowego obiektu
Rok 1988 stanowił przełom. Właśnie wtedy nowo wybudowany, nowoczesny jak na tamte czasy budynek, stał się oficjalną siedzibą instytucji kultury w Połańcu. 9 września 1988 roku podczas obchodów Dnia Energetyka uroczyście oddano obiekt do użytku. Wydarzenie było czymś więcej niż tylko przeprowadzką – symbolizowało nową erę i ambicje w dziedzinie upowszechniania kultury w dynamicznie rozwijającym się mieście. Obiekt stwarzał nieporównywalnie lepsze warunki do organizacji koncertów, wystaw, prowadzenia zajęć artystycznych i spotkań mieszkańców. Pierwsze lata działalności w nowym budynku były kluczowe dla ugruntowania pozycji placówki jako centralnego miejsca kultury.
Impulsem do stworzenia takiego miejsca było pragnienie zorganizowania bardziej regularnych i różnorodnych form aktywności kulturalnej, a także brak odpowiednich obiektów, które mogłyby sprostać rosnącym potrzebom społeczności. Inicjatywa utworzenia Centrum Kultury i Sztuki wyszła od lokalnych liderów, działaczy społecznych i grup mieszkańców, którym zależało na podniesieniu poziomu życia kulturalnego w mieście. Nie można pominąć znaczącej roli Elektrowni im. Tadeusza Kościuszki w Połańcu, która miała ogromny wpływ na rozwój miasta. To właśnie Elektrownia była jednym z najważniejszych inicjatorów i sił napędowych powstania Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu, dążąc do zatrzymania swoich pracowników w mieście. W porozumieniu z Urzędem Miasta i Gminy przekazała władzom kulturalnym nowy budynek.
Wielu pracowników elektrowni przeprowadziło się do Połańca z dużych miast, gdzie mieli nawyk korzystania z oferty kulturalnej. Niestety, lokalne instytucje w Połańcu, jak kino czy biblioteka, były w bardzo złym stanie i nie zachęcały do odwiedzin. W tej sytuacji pracownikom pozostawała głównie telewizja i alkohol, albo sporadyczne i drogie wyjazdy autokarowe na wydarzenia kulturalne do innych miast, co nie zapewniało stałego kontaktu z kulturą. Większość załogi elektrowni stanowili ludzie młodzi, których dzieci potrzebowały odpowiednich miejsc do rozwijania pasji. Musiały ćwiczyć taniec na korytarzach szkolnych, chodzić do kina grożącego pożarem i korzystać z ciasnej biblioteki z ograniczonym zbiorem książek.
Budowa nowego ośrodka kultury była więc odpowiedzią na te potrzeby i miała na celu poprawę jakości życia pracowników i ich rodzin, a tym samym zatrzymanie ich w Połańcu. Elektrownia również aktywnie wspierała nową placówkę, wyposażając między innymi klub komputerowy w sprzęt, przeprowadzając remonty, opłacając pracowników technicznych oraz zwalniając z opłat za energię elektryczną.
Niespełna rok po objęciu nowej siedziby, dokonano kolejnego ważnego kroku, który formalnie ugruntował status i być może odzwierciedlał rozszerzony zakres ambicji instytucji.
Formalne początki Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu
Dnia 30 czerwca 1989 roku, na mocy uchwały Rady Narodowej Miasta i Gminy w Połańcu, pod przewodnictwem dr. Janusza Gila oficjalnie zmieniono nazwę placówki z Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury na Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu. Ta zmiana nazwy nie była tylko formalnością administracyjną. Sugerowała przejście od tradycyjnego modelu “ośrodka kultury” do bardziej wszechstronnego “centrum”, obejmującego zarówno działania stricte kulturalne, jak i artystyczne, co mogło oznaczać większy nacisk na profesjonalizm, różnorodność oferty i promocję sztuki w różnych jej przejawach.
Jako ciekawostkę warto odnotować, że niespełna 6 miesięcy później, 12 grudnia 1989 roku na budynku Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu zainstalowano antenę satelitarną. Była to pierwsza tego typu instalacja w mieście, umożliwiająca odbiór kilkunastu kanałów zachodnioeuropejskich stacji telewizyjnych, transmitowanych za pośrednictwem satelity „Astra”. To przełomowe wydarzenie było możliwe dzięki wspólnemu zaangażowaniu finansowemu Urzędu Wojewódzkiego w Tarnobrzegu, Centrum Kultury i Sztuki oraz Elektrowni im. Tadeusza Kościuszki w Połańcu. Instalacja anteny satelitarnej w Połańcu w 1989 roku miała symboliczne znaczenie, wpisując się w kontekst przemian polityczno-społecznych w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej. Umożliwienie mieszkańcom dostępu do zachodnich mediów stanowiło ważny krok w otwieraniu się na świat i przełamywaniu dotychczasowej izolacji informacyjnej. Ponadto w 1990 r. w Połańcu odbyły się wybory do rady miejskiej. Były to pierwsze wybory do samorządu terytorialnego po jego przywróceniu. Samorząd terytorialny został zniesiony w 1950 i na cztery dekady zastąpiony przez rady narodowe. Wybory symbolicznie rozpoczęły najnowszą historię połanieckiej samorządności.
Formalne ustanowienie Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu nastąpiło 30 czerwca 1992 roku, za sprawą wpisu do Księgi Rejestrowej nr 1 jednostek kultury Gminy Połaniec. Działalność instytucji opiera się na Ustawie z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Statut Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu, który określa jego organizację wewnętrzną, misję i zadania, był zmieniany na przestrzeni lat. Ostatnia zmiana dokumentu została przeprowadzona uchwałą Rady Miejskiej z dnia 28 maja 2024 r. Zgodnie z aktualnym statutem, Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu jest samorządową instytucją kultury posiadającą osobowość prawną i samodzielnie prowadzącą gospodarkę finansową. W skład Centrum wchodzą Dom Kultury oraz Kino “Pegaz”. Siedzibą Centrum jest miasto Połaniec, a terenem stałej działalności Miasto i Gmina Połaniec, jednakże może ono prowadzić działalność kulturalną na obszarze całej Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami. Organem zarządzającym jest Dyrektor Centrum Kultury i Sztuki, który kieruje jego działalnością i reprezentuje instytucję na zewnątrz.
Od momentu tych przełomowych zmian, CKiSz kontynuuje swoją misję, opierając się na statucie nadanym przez organizatora – Miasto i Gminę Połaniec. Cele, obejmujące edukację kulturalną, zaspokajanie potrzeb mieszkańców, wspieranie lokalnych talentów, ochronę dziedzictwa i organizację życia kulturalnego, zyskały dzięki nowej siedzibie i formalnemu statusowi znacznie większe możliwości realizacji. Przestronna sala widowiskowa, galerie, pracownie – wszystko to pozwoliło na rozszerzenie oferty i podniesienie jakości prowadzonych działań. Przez lata CKiSz stało się miejscem niezliczonych koncertów, spektakli teatralnych, wystaw plastycznych i fotograficznych, festiwali, konkursów, warsztatów dla dzieci, młodzieży i dorosłych oraz spotkań z ciekawymi ludźmi.
Architektura i przestrzeń nowego obiektu
Budynek, w którym mieści się Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu, jak wyżej pokrótce wspominałem, ma swoją własną ciekawą i unikalną historię. W 1989 r. w lokalnej prasie opisywano go jako “niewysoki, ale zbudowany ze smakiem, “pawilon” położony pośrodku tak zwanego “nowego” Połańca. Adres budynku to ulica Czarnieckiego 5. W 1988 roku do nowego pawilonu przeniesiono kino, co potwierdza jednoznacznie, że budynek od początku był projektowany jako wielofunkcyjne centrum kulturalne. Użycie w prasie lokalnej słowa „pawilon” wskazywało na stosunkowo nowoczesny styl architektoniczny z podcieniami (wysuniętym piętrem nad frontową częścią, tworzącym otwartą przestrzeń pod wystającą częścią budynku), charakterystyczny dla tamtego okresu.
Zaraz po otwarciu nowego budynku, obiekt szybko stał się miejscem wielu wydarzeń kulturalnych. Już w 1989 roku, jak opisuje artykuł w “Widnokręgu”, odbywały się tam występy rodzimych zespołów dziecięcych, okazjonalnie występy teatrów z innych miast, koncerty muzyków z Filharmonii Rzeszowskiej, a także projekcje filmów kilka razy w tygodniu. Działał również klub szachowy dla młodych mieszkańców oraz ośrodek komputerowy wyposażony w ówczesny sprzęt. Na ścianach Centrum Kultury i Sztuki wisiały obrazy malowane przez artystów amatorów, jak i profesjonalistów. Płócien dostarczał m.in. Wojewódzki Dom Kultury w Tarnobrzegu i Biuro Wystaw Artystycznych w Sandomierzu.
W Połańcu działały również różne amatorskie grupy artystyczne. Działała kapela podwórkowa stworzona przez pracowników Elektrowni w Połańcu, która chętnie spotykała się, aby wspólnie muzykować i występowała na pobliskim osiedlu mieszkaniowym. Działały także dziecięce zespoły taneczne, koło plastyczne “Tęcza”, teatrzyk dziecięcy, klub tańca towarzyskiego, koło recytatorskie oraz sekcja gry na instrumentach muzycznych. Ponadto prowadzono kursy języka angielskiego i niemieckiego. Organizowane były wystawy obrazów, fotograficzne malarstwa, plastyków amatorów i profesjonalistów. Co roku obchodzono rocznicę ogłoszenia Uniwersału Połanieckiego, co stanowiło ważne wydarzenie kulturalne i patriotyczne dla lokalnej społeczności. Dzięki nawiązaniu współpracy z pobliskimi teatrami, filharmonią i scenami muzycznymi, dyrekcja umożliwiła mieszkańcom miasta i gminy szeroki wybór form rozrywki, wypoczynku oraz możliwości rozwoju intelektualnego.
Wnętrze budynku w 1989 roku obejmowało dobrze urządzoną salę teatralną ze sceną i widownią, a także garderoby. Ponadto mieściło się tam kino z własną salą projekcyjną i aparaturą. W latach 90. Gminny Ośrodek Kultury w Połańcu stał się niezwykle popularnym miejscem spotkań dla lokalnej młodzieży (“- gdzie idziesz? – do GOK’u!”). Było to miejsce, które na długo zapadło w pamięci wielu dzisiejszych 40-50-latków. Budynek tętnił życiem, oferując różnorodne formy rozrywki, integracji i spędzania wolnego czasu. Na parterze znajdował się salon gier, wyposażony w automaty do gier wideo, stół do piłkarzyków, ping-ponga oraz bilard. To właśnie tam młodzież rywalizowała w zaciętych pojedynkach, nawiązując nowe znajomości i spędzając czas w atmosferze zabawy.
Ponadto, w tamtym okresie w ośrodku organizowano wesela i dyskoteki, które przyciągały tłumy mieszkańców. Wydarzenia były ważnym elementem życia społecznego Połańca, umożliwiając integrację i zabawę przy dźwiękach popularnej muzyki. Na piętrze budynku działała przytulna sala kawiarniana, która stanowiła idealne miejsce do spokojniejszych spotkań i rozmów. Mieszkańcy mogli tam napić się kawy lub herbaty. Kawiarnia była również miejscem, gdzie odbywały się różnego rodzaju spotkania tematyczne, wieczorki poetyckie czy wystawy lokalnych artystów.
W budynku swoją siedzibę posiadała również Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna, która z dniem 5 sierpnia 1988 roku przeniosła się do przestronnych pomieszczeń w budynku Centrum Kultury i Sztuki. Czytelnicy mogli wreszcie odetchnąć z ulgą, żegnając ciasne regały i duszną atmosferę. Nowa siedziba oferowała wypożyczalnie dla dorosłych i dzieci oraz czytelnię z 16 miejscami. Rozwój sieci bibliotecznej w Połańcu szedł w parze z dynamicznym wzrostem zbiorów. W 1994 roku rozpoczęła się era komputeryzacji, co stanowiło ważny krok w unowocześnianiu biblioteki. Dziś Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna im. Adama Mickiewicza w Połańcu to nowoczesna instytucja, która łączy tradycję z nowoczesnością.
W tym miejscu warto również wspomnieć o Galerii Kościuszkowskiej, która, choć otwarta już w 1984 roku, stała się integralną częścią Centrum Kultury i Sztuki. Jej powstanie było związane z obchodami 190. rocznicy ogłoszenia Uniwersału Połanieckiego i miało na celu upamiętnienie Tadeusza Kościuszki i Insurekcji Kościuszkowskiej. Pierwsze prace do galerii wykonali artyści plastycy z Tarnobrzega, a z czasem zbiory wzbogaciły się o reprodukcje Panoramy Racławickiej, portrety przywódców powstania, rysunki przedstawiające umundurowanie kościuszkowców, a także litografie, medale okolicznościowe i księgozbiór tematyczny. Fakt, że w pierwszych latach działalności budynku Centrum Kultury i Sztuki był on chętnie odwiedzany przez dzieci, może ukazywał początkowe skupienie się na programach dla młodszej części społeczności i stopniowe angażowanie szerszej publiczności. Tematy historyczne odgrywały istotną rolę w programie Centrum od samego początku.
Modernizacja CKiSz w Połańcu w latach 2000-2017
Na początku nowego milenium oferta Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu została wzbogacona o nowe obiekty sportowo-rekreacyjne. Uruchomiono siłownię oraz dwutorową, automatyczną kręgielnię, z torami o standardowej długości bliskiej 25 m, wraz z zapleczem gastronomicznym. Była to wówczas jedyna tego typu kręgielnia w województwie świętokrzyskim.
Bardzo ważnym momentem w modernizacji instytucji był rok 2009, kiedy to w ramach projektu pn. “Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej na terenie miasta Połaniec” gruntowną przebudowę przeszło Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu, a w ramach projektu “Przebudowa kina “Pegaz” w Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu wraz z zakupem niezbędnego wyposażenie, działające w jej strukturach kino „Pegaz”. Inwestycja ta była możliwa dzięki dofinansowaniu pozyskanemu przez Gminę Połaniec z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2007–2013. Modernizacja znacząco podniosła standard obiektu, zmieniając jego oblicze. Budynek dzięki generalnemu remontowi zyskał m.in. nowe posadzki, instalacje, tynki i wyposażenie. Dzięki przebudowie ścian zmienił się również układ pomieszczeń wewnątrz budynku. Zakupiono nowoczesny sprzęt projekcyjny, system nagłośnienia i oświetlenie, co przełożyło się na wyższą jakość seansów filmowych i komfort widzów. Przebudowano również scenę oraz zaplecze techniczne.
Symbolicznym zwieńczeniem tego etapu modernizacji była w 2010 r. zmiana nazwy kina na „Impresja”. Jak wskazywali pomysłodawcy, nowa nazwa miała podkreślać nowy rozdział w historii miejsca i nawiązywać do kreatywności, sztuki oraz inspiracji płynących z prezentowanych filmów i wydarzeń kulturalnych.
Następnym etapem w unowocześnianiu obiektu był zakup w 2012 roku nowoczesnego projektora cyfrowego wraz z systemem do projekcji filmów w technologii 3D. Pozwoliło to na wyświetlanie najnowszych produkcji w popularnym wówczas formacie trójwymiarowym. Zakup został dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego „Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013”. Całkowity koszt projektu wyniósł około 450 tysięcy złotych.
W 2017 roku gmina Połaniec zainicjowała realizację ambitnego projektu pod nazwą “Budowa instalacji fotowoltaicznych na obiektach użyteczności publicznej powiatu staszowskiego i gminy Połaniec”. Ten kompleksowy projekt miał na celu zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii w regionie, a jego częścią była instalacja paneli fotowoltaicznych na dachu Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu. W ramach tego przedsięwzięcia zamontowano 80 sztuk paneli fotowoltaicznych, z których każdy charakteryzował się maksymalną mocą 275 W, co dało łączną moc instalacji wynoszącą 22 kW. Instalacja ta przyczynia się do zmniejszenia zużycia energii elektrycznej z tradycyjnych źródeł, a tym samym do obniżenia kosztów eksploatacji budynku oraz redukcji emisji dwutlenku węgla do atmosfery.
W kolejnych latach w Centrum Kultury i Sztuki przeprowadzano również inne prace adaptacyjne, dostosowując pomieszczenia do bieżących potrzeb i rozwijania działalności kulturalnej. Dzięki tym inwestycjom placówka znacząco poszerzyła swoją ofertę i unowocześniło infrastrukturę, stając się ważnym ośrodkiem kultury, rozrywki i rekreacji w regionie.
Centrum Kultury i Sztuki obecnie
W latach 2023-2024 roku Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu przeszło gruntowną modernizację, która odmieniła oblicze instytucji. Zakończony remont, sfinansowany przez Urząd Marszałkowski kwotą ponad 2,3 mln zł, otworzył przed CKiSz nowe możliwości rozwoju i poszerzenia oferty kulturalnej. Pierwszym krokiem w kierunku unowocześnienia było otwarcie studia wokalno-instrumentalnego, które już cieszy się dużym zainteresowaniem lokalnych artystów. Jednak to dopiero początek zmian. Dyrekcja Centrum ma ambitne plany utworzenia szkoły artystycznej, która ma stać się kuźnią talentów i centrum edukacji artystycznej w regionie.
Kluczowym elementem modernizacji była adaptacja nieużywanych dotychczas podpiwniczeń na przestronne i komfortowe sale. W nowo zaaranżowanej przestrzeni powstało pięć pomieszczeń, które zaspokoją różnorodne potrzeby lokalnej społeczności. Znajduje się tam m.in. sala prób dla orkiestry dętej, sala taneczno-baletowa z lustrami, poręczami i sofami do odpoczynku, a także mniejsze pokoje przeznaczone na spotkania klubowe i kameralne zajęcia. Podczas prac wybudowano dodatkową klatkę schodową z windą, co znacząco poprawiło dostępność obiektu dla osób z niepełnosprawnościami. Przebudowano również ściany wewnętrzne piwnic, aby stworzyć funkcjonalne i estetyczne przestrzenie. Ponadto powstało kilka miejsc parkingowych, co ułatwi korzystanie z oferty placówki.
W dniu 28 maja 2024 roku Rada Miejska w Połańcu podjęła istotną uchwałę w sprawie zmiany statutu Centrum Kultury i Sztuki. Jak wskazano w uzasadnieniu do uchwały, potrzeba aktualizacji i uporządkowania zapisów statutowych wynikała między innymi ze zwiększenia i poszerzenia zakresu działalności CKiSz oraz ze zmian w obowiązujących przepisach prawa. Jedną z bardziej zauważalnych zmian wprowadzonych tą uchwałą jest m.in. formalne przywrócenie historycznej nazwy kina, działającego w strukturach jednostki. W zaktualizowanym statucie, w § 5 ust. 2, obiekt ten ponownie figuruje jako: Kino „Pegaz”. 20 czerwca 2024 r. Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu oficjalnie potwierdziło zmianę nazwy. Kultowy obiekt – Kino „Pegaz” Połaniec – powrócił tym samym do swoich korzeni, zmieniając nazwę na bardziej tradycyjną.
Zakończona w ubiegłym roku modernizacja to nowy rozdział w historii Centrum Kultury i Sztuki. Dzięki zaangażowaniu dyrekcji, wsparciu Urzędu Marszałkowskiego i ciężkiej pracy wykonawców, CKiSz stało się nowoczesnym i przyjaznym miejscem, które będzie służyć lokalnej społeczności przez wiele lat. Nowe sale, studio i plany na szkołę artystyczną to inwestycja w rozwój kultury i sztuki w regionie.
Dziedzictwo i przyszłość instytucji
Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu przeszło długą drogę od idei do prężnie działającej instytucji. Wchodząc w drugą ćwierć XXI wieku pozostaje bardzo ważną instytucją dla lokalnej społeczności. Nadal mieści się w budynku oddanym do użytku w 1988 roku, który i jest świadkiem historii kulturalnej miasta. Instytucja aktywnie reaguje na zmieniające się potrzeby mieszkańców, oferując bogaty i różnorodny program wydarzeń. Jest miejscem, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, gdzie lokalni artyści mogą prezentować swoją twórczość, a mieszkańcy w każdym wieku – rozwijać swoje pasje i aktywnie uczestniczyć w kulturze. Jako samorządowa instytucja kultury, finansowana z budżetu Miasta i Gminy Połaniec, odgrywa niezastąpioną rolę w budowaniu tożsamości lokalnej, integracji społecznej i zapewnianiu dostępu do dóbr kultury.
Jej powstanie było odpowiedzią na rosnące potrzeby kulturalne społeczności i stanowiło naturalną ewolucję od skromniejszych form aktywności kulturalnej, jakie istniały wcześniej w mieście. Kluczową rolę w jego utworzeniu odegrała inicjatywa Elektrowni Połaniec oraz zaangażowanie lokalnych władz i działaczy. Obecnie Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu kontynuuje swoją misję, oferując bogaty i różnorodny program wydarzeń i zajęć, o czym świadczy choćby strona internetowa instytucji czy strona na portalu społecznościowym Facebook. Od spektakli teatralnych i koncertów po warsztaty edukacyjne i wystawy, CKiSz pozostaje ważnym miejscem spotkań i rozwoju dla mieszkańców Połańca i okolic. Jego dziedzictwo polega na stworzeniu trwałej platformy dla ekspresji artystycznej, zachowania lokalnej tradycji i budowania silniejszej społeczności. Przyszłość Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu zależy od jego zdolności do dalszego adaptowania się do zmieniających się potrzeb społeczności, rozwijania innowacyjnych programów i pielęgnowania współpracy z lokalnymi partnerami. Centrum od początku pełniło funkcję wielodyscyplinarnego ośrodka, oferując różnorodne formy aktywności kulturalnej, od teatru i kina po zajęcia artystyczne i wystawy. Jego wpływ na lokalną społeczność jest niezaprzeczalny, przyczyniając się do zwiększenia dostępu do kultury, wspierania lokalnych talentów i integracji mieszkańców.
A co w najbliższej przyszłości? Analizując Gminny Program Rewitalizacji na lata 2024-2034, można śmiało stwierdzić, że Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu rysuje się jako istotny punkt na mapie kulturalnej miasta, z perspektywami na dynamiczny rozwój. Dalej będzie się rozwijać m.in. dzięki środkom z Funduszy Europejskich dla Spójności (FEŚ) 2021-2027. Planowane inwestycje w ramach Instrumentu Terytorialnego znacząco poprawią infrastrukturę i ofertę kulturalną miasta. Projekt obejmuje wymianę energooszczędnego oświetlenia wewnątrz i na zewnątrz budynku, a także wymianę podłogi na scenie widowiskowej, co poprawi wygodę i bezpieczeństwo artystów oraz jakość wydarzeń. To nie tylko krok w stronę ekologii, ale również zwiększenie komfortu podczas wydarzeń.
Kolejnym ważnym elementem modernizacji będzie przebudowa i unowocześnienie kręgielni, co zwiększy atrakcyjność obiektu rekreacyjnego. Planowany jest również zakup trwałego wyposażenia do prowadzenia różnorodnych zajęć i wydarzeń kulturalnych, odpowiadających na potrzeby różnych grup wiekowych i zainteresowań. Z myślą o najmłodszych mieszkańcach przy Centrum Kultury i Sztuki powstanie interaktywny plac sensoryczny, a dla wszystkich mieszkańców i gości planowany jest zakup zestawu do kina plenerowego, umożliwiającego organizację projekcji filmowych na świeżym powietrzu. Realizacja tych projektów przyczyni się do stworzenia nowoczesnego, funkcjonalnego i przyjaznego miejsca spotkań i aktywności kulturalnej dla mieszkańców Połańca.
* * *
W dniu dzisiejszym mija dokładnie 36 lat od momentu, gdy uchwałą Rady Miejskiej z 30 czerwca 1989 roku formalnie powołano do życia Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu. Jubileusz to doskonała okazja, by podkreślić, jak przez ponad trzy i pół dekady instytucja nieustannie udowadnia, że jest czymś znacznie więcej niż tylko budynkiem przy ulicy Czarnieckiego 5. To miejsce stało się prawdziwym sercem kulturalnym Połańca, dynamicznym ośrodkiem, gdzie krzyżują się ścieżki mieszkańców w różnym wieku i o różnych zainteresowaniach.
Przez te wszystkie lata CKiSz, kontynuując dziedzictwo Gminnego Ośrodka Kultury i Domu Ludowego, było świadkiem i gospodarzem niezliczonych wydarzeń – od koncertów gwiazd polskiej sceny muzycznej, przez ambitne spektakle teatralne, wernisaże lokalnych i krajowych artystów, po tętniące życiem festiwale i konkursy. To właśnie tutaj wielu mieszkańców Połańca stawiało swoje pierwsze kroki w świecie sztuki podczas warsztatów plastycznych, muzycznych czy tanecznych. Centrum stało się miejscem spotkań – nie tylko podczas oficjalnych wydarzeń, ale i na co dzień, w ramach działalności klubów seniora, grup zainteresowań czy prób zespołów artystycznych. Jest to przestrzeń, która nieustannie dostarcza inspiracji, otwierając okno na świat kultury i sztuki, ale także dając platformę dla artystycznego wyrazu lokalnym talentom, dla całych pokoleń mieszkańców. Od dziecięcej radości tworzenia po dojrzałą refleksję nad sztuką – CKiSz towarzyszyło, towarzyszy i będzie towarzyszyć mieszkańcom na różnych etapach ich życia.
Instytucja aktywnie angażuje społeczność lokalną, oferując programy dla różnych grup wiekowych, od dzieci i młodzieży po seniorów. Przykładem takiego zaangażowania jest realizacja projektów mających na celu aktywizację mieszkańców, takich jak warsztaty krawieckie, taneczne czy wokalne. Gmina Połaniec przyznaje również stypendia artystyczne utalentowanej młodzieży w różnych kategoriach, co dodatkowo wspiera rozwój lokalnych talentów. Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu pełni również rolę integracyjną, stanowiąc miejsce spotkań i wspólnych działań dla mieszkańców zarówno “starego”, jak i “nowego” Połańca.
Dotychczas stanowisko Dyrektora Centrum Kultury i Sztuki pełnili kolejno: p. Grażyna Mróz (1984-2004), p. Andrzej Gajewski (2004-2007), p. Jarosław Kobryń (p.o. dyrektora przez krótki czas w 2007 i 2022 r.), p. Joanna Juszczyńska (2007-2022), p. Monika Pławska (od 2023 r.). Obecnie, pod kierownictwem dyrektor Moniki Pławskiej, CKiSz kontynuuje swoją misję, potwierdzając, że znajduje się w dobrych rękach. Pod jej zarządem placówka rozwija się, wprowadzając nowe inicjatywy i dbając o wysoki poziom oferty kulturalnej, co daje pewność, że rola CKiSz w Połańcu jako głównego animatora życia kulturalnego w Połańcu będzie pomyślnie kontynuowana w kolejnych latach.
Fakt, że instytucja ta wciąż prężnie działa, rozwija swoją ofertę i skutecznie odpowiada na potrzeby współczesnej społeczności, jest zasługą przede wszystkim zaangażowanego zespołu na przestrzeni lat. Słowa uznania kieruję do wszystkich pracowników, zarówno obecnych, jak i emerytowanych, którzy przez lata wnieśli nieoceniony wkład w rozwój Centrum Kultury i Sztuki w Połańcu. Państwa zaangażowanie, pasja i oddanie sprawiły, że instytucja ta stała się ważnym ośrodkiem kulturalnym, integrującym lokalną społeczność. To dzięki Waszej pracy, Centrum Kultury i Sztuki, nieustannie się rozwija, oferując bogaty program wydarzeń, zajęć i coraz lepiej odpowiadając na potrzeby mieszkańców. Wysiłek i poświęcenie pracowników są fundamentem, na którym budowana jest przyszłość kultury w Połańcu.
Dziękujemy za Twój czas! Każda przeczytana historia to kolejny krok w odkrywaniu przeszłości Połańca. Portal polaniec.com.pl tworzony jest z pasji do historii naszej małej ojczyzny. Jeśli znasz ciekawą historię, posiadasz stare fotografie lub dokumenty dotyczące Połańca i okolic, podziel się nimi z nami. Chcesz dołożyć swoją cegiełkę? Czekamy na Twoją opowieść! Bądź na bieżąco. Obserwuj nas na Facebooku.
