Tadeusz Kościuszko był wybitnym polskim dowódcą, uczestnikiem wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz naczelnym wodzem powstania kościuszkowskiego w 1794 roku. W czasie swojego życia wiele zrobił dla naszego kraju i jego niepodległości. Dlatego też po jego śmierci, Polacy postanowili uczcić jego pamięć na wiele sposobów. Jednym z nich było budowanie kopców ziemnych. To na jego cześć w 1917 r. w Połańcu został usypany kopiec, który po dziś dzień jest miejscem-symbolem łączącym przeszłość z teraźniejszością, upamiętniającym wydanie Uniwersału Połanieckiego. Miejscem, gdzie organizowane są lokalne imprezy plenerowe, lekcje żywej historii, uroczystości patriotyczne, rocznicowe czy święta państwowe. Swoista wizytówka miasta. Znajduje się on za miastem, w pobliżu rzeki Wisły. Dobrze oznaczony dojazd prowadzi od przechodzącej przez rynek drogi krajowej nr 79 Kraków-Sandomierz. Od niewielkiego parkingu, przy którym znajdują się dwa morenowe kamienie z inskrypcjami odnoszącymi się do historii tej ziemi, doprowadza do kopca alejka z ławeczkami. Stanowi on atrakcję turystyczną dla wielu osób zarówno z Polski jak i z zagranicy, zwłaszcza dla miłośników historii. To nie tylko ważny zabytek, ale także szczególny punkt odniesienia do ważnych wydarzeń z dziejów Polski, a także miejsce owiane legendą.
Według przekazów mieszkańców Połańca kopiec powstał na miejscu kurhanu założyciela naszego grodu – kasztelana Połanka. W czasach przedpiastowskich, zmarłych palono na stosie a nad grobem sypano niewielki kopczyk. Kopce takie były bardzo małe i trudno wskazać konkretną osobę, której poświęcone były. Jednakże w przypadku kopca w Połańcu historia może być inna. Jego rozmiar może sugerować, że jest to grobowiec ważnej osoby być może założyciela naszego grodu. Czy jest to kurhan piastowskiego woja Połanka? Co prawda nie ma na razie konkretnych dowodów na to, że kopiec w Połańcu jest kurhanem piastowskiego wodza, jednakże wiele osób wierzy w tę legendę i uważa, że kiedyś uda się to udowodnić. Jedno jest pewne – kopiec jest nie tylko pięknym zabytkiem ale także fascynującym miejscem, które kryje wiele tajemnic z dawnych czasów.
15 października 1917 roku, w dniu 100 rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki, zostaną zainaugurowane uroczystości, które przez kilka dni zamienią Połaniec w centrum działań patriotycznych i kulturalnych. Inicjatorem powstania wzniesienia był ks. proboszcz Antoni Kossakiewicz i kierownik szkoły w Połańcu, Eugeniusz Młudzik. Obydwaj marzyli o czymś przynoszącym dumę i radość, co umożliwiłoby przekazywanie historii kolejnym pokoleniom. Kopiec został zbudowany na naturalnym piaszczystym wypiętrzeniu wydmowym niedaleko skarpy wiślanej. Prace na początku budowy skupiły się na podniesieniu naturalnego wzniesienia i zamontowaniu drewnianego ogrodzenia o promieniu 50 metrów. Na szczycie kopca ustawiono drewniany krzyż sosnowy. Miejsce, w którym powstał kopiec, nosi nazwę Batalii Kościuszkowskich.
Od tamtej pory stało się to już tradycją, że każdego roku mieszkańcy Połańca organizowali obchody rocznicowe. Widownia składała się z mieszkańców miasta oraz okolicznych wsi, którzy zawsze licznie przybywali na to wydarzenie. Po pierwszej wojnie światowej uroczystości na Kopcu odbywały się 3 maja, w rocznicę Konstytucji 3 Maja. Jednakże wraz z nadejściem II wojny światowej tradycja uroczystości kościuszkowskich została przerwana. W 1946 r. na kopcu został zamontowany nowy dębowy krzyż i granitowy obelisk z wykutym napisem: „Tadeusz Kościuszko 7 V 1794”.
W latach pięćdziesiątych obszar wokół kopca został zagospodarowany poprzez zasadzenie drzew. Teren “na Bataliach” obsadziła drzewami młodzież szkolna, za zgodą władz leśnych, co mogło nawet doprowadzić do zaniknięcia wniesienia. Mimo później wprowadzonych ograniczeń w planie zalesiania bezpowrotnie zatracono część walorów pejzażu z kopcem Kościuszki.
W roku 1984, 1987 i 1994 kopiec zmieniał swoje oblicze. Jego wysokość została znacznie zwiększona, a na górnej platformie wykonano utwardzenie, dodano też nową dolną platformę i szerokie schody. W ramach modernizacji drewniany krzyż zastąpiono 8,5-metrową, metalową konstrukcją, a otoczenie kopca zostało uporządkowane. Uformowano i odarniowano zbocze kopca. Doprowadzono energię elektryczną, co umożliwiło oświetlenie otoczenia. W jego górnej części, na ściętym wierzchołku, wykonano wyłożony kamienną kostką duży, ogrodzony taras. Zakupiono duży, żółty brezentowy baldachim, mający chronić przed deszczem wiernych, gromadzących się na nabożeństwach na tarasie. W 1987 roku obok Kopca Kościuszki zbudowano scenę, która stanowiła uzupełnienie miejsca dla różnych wydarzeń kulturalnych. W 1994 roku został ostatecznie ukształtowany i po dziś dzień jego wysokość wynosi 15 metrów, a obwód u podstawy 250 metrów. Odnowiono metalowy krzyż, poprawiono betonowe schody. Wyższą część nawierzchni platformy przebudowano i zbudowano schody z kostki brukowej. W 2004 r. teren wokół kopca otrzymał nową nawierzchnię. W kolejnych latach na głazach morenowych, w miejscu pierwotnie wyrytych w betonie liter, zamontowano estetycznie wyglądające tablice granitowe.
W 2019 r. została gruntownie przebudowana ścieżka na Kopiec Kościuszki. Dodano obiekty małej architektury w postaci ławek i koszów na śmieci. Zagospodarowano także zieleń miejską w formie łąk kwietnych, zamontowano karmniki i budki lęgowe, domki dla owadów, nasadzono kwiaty, rabaty, trawniki, drzewa i krzewy.
W 2022 r. Urząd Miasta i Gminy w Połańcu zwrócił się z prośbą do mieszkańców o zgłaszanie pomysłów, których celem będzie rewitalizacja tego historycznego obiektu. Nasza redakcja zaproponowała kilka ciekawych propozycji (można o nich przeczytać tutaj).
W 2023 r. pojawiły się w mediach informacje, że władze miejskie w najbliższym czasie planują renowację obiektu m.in. nie tylko poprzez remont schodów ale również i cały teren wokół. W szczególności połaniecki magistrat musi przemyśleć kwestie odpowiedniego zabezpieczenia schodów kopca, które zimą pełnią rolę górki do zjeżdżania sankami.
Nieopodal kopca znajdują się nadwiślańskie tarasy widokowe ze stromą skarpą, z których można podziwiać piękno otaczającego krajobrazu, widok na Połaniec, rzekę Wisłę i okolicę. Tenże sam krajobraz bliski i swojski miał kiedyś przed oczami Tadeusz Kościuszko, gdy zastanawiał się nad losem ludu uprawiającego ziemię jakże przesiąkniętą bólem, krzywdą i nędzą. Tutaj, na tym wzgórzu ukształtowała się zapewne i nabrała wyrazu niejedna kwestia Uniwersału Połanieckiego.
Od czasu wybudowania nowego mostu na Wiśle da się zauważyć rokrocznie zwiększoną ilość gości odwiedzających to historyczne miejsce. Kopiec jest najpopularniejszym miejscem do spacerów w Połańcu, gdzie można odpocząć i się zrelaksować oraz aktywnie spędzić czas na świeżym powietrzu.
Serdecznie zapraszamy do odwiedzenia połanieckiego kopca. Co roku w pierwszą niedzielę maja na Kopcu Kościuszki organizowane są msze święte, przyciągające setki wiernych. To miejsce przypomina o patriotyzmie, bohaterstwie i ofiarności naszych przodków, jak wiele musieli przejść, byśmy mogli teraz cieszyć się wolnością i niepodległością. I to właśnie taka refleksja powinna nam towarzyszyć każdorazowo, gdy stajemy na Kopcu Kościuszki w Połańcu kryjącym w sobie historię i narodową dumę.
Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł. Twój czas spędzony na Portalu Polaniec.com.pl jest dla nas najlepszym podziękowaniem za naszą pracę. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami, zapraszamy do naszego serwisu ponownie! Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych.