W dniu 13 stycznia 1505 r. w Nowym Mieście Korczyn, Aleksander Jagiellończyk (1461-1506), król polski, na prośbę mieszczan Połańca potwierdził bez szczegółowego podawania treści przywileje nadane temu miastu przez swoich poprzedników, królów polskich: Kazimierza Wielkiego, Ludwika, Władysława Jagiełłę, Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka.
Jedną z pierwszych czynności, którą w dawnej Polsce musiał wykonać nowy monarcha po wstąpieniu na tron, było ogólne potwierdzenie praw i przywilejów posiadanych przez poddanych, wszystkich razem i każdego z osobna. Król wystawiał uroczysty w formie dokument potwierdzający złożenie odpowiedniej przysięgi podczas koronacji. Jego kopie rozsyłano, aby każdy mógł się dowiedzieć, że posiadane przez niego prawa zostały potwierdzone. Konieczność takiej konfirmacji widziano nie tylko w kontekście ogólnym. Wiele instytucji i osób prywatnych uważało za konieczne podjęcie starań o otrzymanie potwierdzeń indywidualnych. Wśród nich ważne miejsce zajmowały miasta królewskie. Liczne dokumenty królów polskich, zawierające potwierdzenia praw i przywilejów posiadanych przez poszczególne miasta, zachowały się w postaci oryginałów lub wpisów do ksiąg prowadzonych w kancelarii królewskiej (Metryka Koronna) bądź w kancelariach sądów ziemskich i grodzkich. Dokumenty oryginalne często wyróżniają się swoim wyglądem zewnętrznym: elegancką oprawą, kolorowymi rysunkami czy też ozdobnymi inicjałami.
Do tej kategorii dokumentów należy wydane przez króla Aleksandra Jagiellończyka potwierdzenie praw i przywilejów posiadanych przez miasto Połaniec. Od większości znanych nam tego rodzaju aktów prawnych różni się ono użyciem innego formularza. Najczęściej bowiem stosowano przy tej okazji następującą procedurę. Miasto wysyłało do króla posłów, którzy na specjalnej audiencji prosili o potwierdzenie praw miejskich. W kancelarii koronnej przedstawiali dokument wystawiony przez poprzednika aktualnie panującego monarchy. Jego tekst wpisywano w całości do nowego dokumentu i uzupełniano formułą potwierdzenia. Czasami, kiedy dokumentów, które należało potwierdzić, było wiele, poprzestawano na wymienieniu wystawców, dat i miejsc wystawienia, jednak i tak nowe dokumenty powstawały nie w postaci pojedynczej karty pergaminowej, lecz jako złożone z kilku kart zeszyty, niejednokrotnie oprawne w skórę.
W przypadku zaś Połańca mamy do czynienia z formularzem zbliżonym do ogólnego potwierdzenia praw.
Wymieniono w nim wszystkich królów, od Kazimierza Wielkiego poczynając, na Kazimierzu Jagiellończyku kończąc. Przyczyn pominięcia Jana Olbrachta, brata i poprzednika Aleksandra na tronie, można się tylko domyślać. Jan Olbracht podczas swojego panowania mógł nie wystawić żadnego przywileju dla Połańca, z drugiej zaś strony pisarzom w kancelarii królewskiej zdarzały się pomyłki i opuszczenia we wpisywanych do Metryki Koronnej dokumentach. W początkach XVI w. księgi Metryki Koronnej w dalszym ciągu pełniły przede wszystkim rolę pomocniczych rejestrów dla personelu kancelaryjnego.
Źródło: Michał Kulecki
“Połaniec w dokumencie archiwalnym”, 2007.
Wydawca Towarzystwo Kościuszkowskie w Połańcu
Treść dokumentu w przekładzie polskim: W imię Pana Amen. Na trwałe przypomnienie. Królewską godnością i dobrocią jest wierne dekretowanie komukolwiek o wolności i obrony, przez które wszystko jest mu podporządkowane. Listy do obrony wszystkich zainteresowanych i powtarza do przyszłej wiecznej wiedzy o zniszczonych. W związku z tym my Aleksander z łaski Bożej itd. Mamy na myśli itp. zwróci uwagę na ich teraźniejszość i przyszłość. I tak jak po szczęśliwej przysiędze koronacyjnej składanej każdemu z naszych krajów… do duchowych i świeckich prałatów, szlachty, baronów i innych poddanych, w tym wszystkie nasze prawa i przywileje litery i wersy, które potwierdziliśmy, zatwierdziliśmy i zachowaliśmy w sile i sile tym samym w naszych pierwszych prośbach mieszczan i naszych mieszkańców Polanecza, promowanych przez same płcie, nie przez pomyłkę lub nierozważne [ sic !] prawa, wolności i przywileje któregokolwiek z naszych poprzedników, a dawniej książąt i królów polskich zwłaszcza stary Kazimierz Ludwik alias Loysz Władysław dziadek przodków Władysława i Kazimierza nasz rodzic słusznie przyznany i przyznany we wszystkich z nich i ich artykułach w klauzulach punktowych postanowiliśmy potwierdzić i zatwierdzić regulamin, że obecny dekret będzie je zawierał i że będą one ważne w całości i będą ważne. Na dowód czego ma to znaczenie Podaje akt i datę odrodzenia Korczyna w poniedziałek ósmego Objawienia Pańskiego w tym samym roku tysiąc pięćset pięć w czwartym roku naszego panowania. Do czcigodnych i szlachetnych obecnych tam Jan de Lassko z kościoła gnieźnieńskiego i kanclerz naszego królestwa Jan Rapstinsky z dworu Thanczyn nasz [k.139] marszałek Sandromis i kpt. Stanisław Ploczeński z Mylanowa, podskarbnik nasz dwór i Michał Czurilo, myśliwy krakowski oraz lokatorzy Niepołomic i pozostali radni do naszych kuriensów z powyższych i umiłowanych świadków szczerze i wiernych. Oddana w ręce tego samego Czcigodnego Jana de Lassko z kościoła w Gnieźnie i naszego kanclerza naszego królestwa szczerze umiłowani.
Treść dokumentu po łacinie: In Nomine Domini Amen. Ad perpetuam rei memoriam. Regalis est dignitatis et benesciencie ut quemcunque pro libertatibus et munimentis quibus omnia sibi fideliter subiectorum decreverit id per hec ipsa literarum munimina ad universorum quorum interest itereritque in futurum noticiam destructarum perpetuam. Proinde nos Alexander Dei gra[cia] etc. Significamus etc. presentibus et futuris harum noticiam habituris. Quod quemadmodum post felicem coronacionem iuramento omnibus et singulis terrarum nostrarum prelatis spiritualibus et secularibus baronibus nobilibus ceterisque subditis nostris universa iura privilegia literas et munimenta confirmavimus approbavimus in roboreque conservavimus sic in primarum peticionibus oppidanorum et incolarum nostrorum Polaneczensium promoti ipsis non per errorem nec inconsulte sex [sic!] ex certa sciencia et deliberacione regiis nostris omnia et singula eorum privilegia literas munimenta iura libertates et prerogativas per quoscunque olim principes et reges Polonie predecessores nostros et presertim Antiquum Kazimirum Ludovicum alias Loysz Vladislaum avum Ladislaum patrum et Kazimirum genitorem nostrum iuste concessa et concessas in omnibus earum et eorum articulis punctis clausulis condicionibus et tenoribus confirmand[um] et approband[um] duximus confirmamusque et approbamus presentibus decernen[tes] illa et illas in tota tenere valitura et valituras proinde ac presentibus de verbo ad verbum inserta insertesque essent tenore presencium mediante in perpetuum. In cuius rei testimonium etc. Dat Actum et datum in Novacivitate Corczyn feria secunda in octava Epiphaniarum Domini Anno Eiusdem millesimo quingentesimo quinto. Regni nostri anno quarto. Presentibus ibidem venerabili et generosis Johanne de Lassko ecclesie Gneznensis et Regni nostri cancellario Johanne Rapstinsky de Thanczyn curie nostre [k. 139] marschalco Sandomiriensi ac Ploczenski capitaneo Stanislao de Mylanow vicethezaurario curie nostre et Michaele Czurilo venatore Cracoviensi et tenutario in Nyepolomicze ceterisque consiliariis et curiensibus nostris ad premissa testibus sincere et fidelibus dilectis. Datum per manus eiusdem venerabilis Johannis de Lassko ecclesie Gneznensis et Regni nostr cancellarii sincere nobis dilecti.